- نویسنده : نسیم سحر
- بازدید : 1295 مشاهده
- دسته بندی : قرآن , مفسران و قاریان ,
محل تولد: حلب
تاريخ تولد: 678 ق
تاریخ وفات: 741 ق
استادان: در بغداد از ابن الدواليبى حديث آموخت و در دمشق نزد قاسم بن مظفر و وزيره بنت عمر که در سماع حديث شهرت فراوانى داشته، به فراگيرى آن مشغول شده است.
شاگردان:؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟
معرفي تفسير:
« لباب التأويل فى معانى التنزيل» معروف به« تفسير خازن»، از تفاسير مأثور اهل سنت محسوب مىشود. در حقيقت مختصرى از تفسير معالم التنزيل بغوى که آن نيز گزيدهاى از تفسير ثعلبى نيشابورى است، مىباشد و همان ويژگي هاى تفاسير اصل را دارد و با دقت و امانت و خلوص نيت شکل گرفته، مورد توجه عام و خاص بوده است. البته بايد توجه داشت که گزيدهاى از روايات تفسيرى گذشته را خازن بر آن افزوده است. لباب التأويل شامل تمامى قرآن مىباشد. صبغه قصص تاريخى آن نيز کاملا نمايان است.
روش تفسير:
وى در مقدمه اضافه مىکند:« من براى خود جز نقل و انتخاب نقش ديگر در اين تفسير قائل نبودهام و از اطناب گرايى پرهيز کرده و اسناد و روايتهاى حديث را حذف کردهام.» خازن در مقدمه تفسير خود ضمن 5 فصل مطالبى را مطرح کرده است از قبيل: فصل اول در فضائل قرآن و تلاوت و تعليم آن. فصل دوم در مذمت در تفسير به رأى بدون دارا بودن دانش لازم و مذمت فراموشى و عدم تعهد به قرآن. فصل سوم در جمع قرآن، ترتيب نزول. فصل چهارم در بحث سبعه احرف و اقوال مربوط به آن. فصل پنجم در معناى تفسير و تأويل.
خازن در اين تفسير بسيار به مباحث فقهى عنايت داشته و ذيل آيات احکام، آراء و دلائل فقيهان مذاهب مختلف فقهى را آورده است، و حتى در بسيارى موارد اطناب گرايى کرده و فروعاتى فقهى که نبايد مفسر به آن عنايت داشته باشد، در اين تفسير آمده است.
براى نمونه ذيل آيه 266 سوره بقره در بحث ايلاء، پنج فرع فقهى را مطرح مىنمايد. ذيل آيه 228 بقره آراء مذهب حنفى و شافعى در احکام عده حائض را بيان مىکند. البته تفصيل فقهى او ناشى از تسلط او بر فقه و آراء مختلف در آن است.
گر چه تفسير خازن، خلاصه معالم التنزيل بغوى و آن نيز خلاصه ثعلبى است. و بغوى سعى نموده احاديث جعلى و آراء بدعت آميز آن را در تفسير خود نياورد. با اين حال تفسير خازن به نقل اسرائيليات از ثعلبى و ديگران بسيار رو مىآورد، و نقد و نظر قابل توجهى نسبت به آنها در آن ديده نمىشود. اندک اتفاق مىافتد که به ضعف و وضع آنها اشاره کند.
براى نمونه در سوره« ص» آيه 21 تا 24، قصه تمثل شيطان براى حضرت داود( ع) در شکل کبوترى از طلا و در و زبرجد و قصه زنى که داود( ع) شيفته آن شده و مقدمات قتل شوهرش را فراهم مىآورد. البته در اين مثال پس از ذکر اين امور فصلى در تنزيه داود( ع) بحث مىنمايد و موارد منافى عصمت ايشان را، نفى مىکند. اما در برخى موارد فقط به فهم و دانش مخاطب در ردّ خرافات و داستانهاى عجيب و غريب، اعتماد دارد و خود نقد نمىزند.
ايشان علاوه بر قصههاى انبياء که در نهايت شگفتى بيان مىکند. در آيات مرتبط با جنگها و رويدادهاى تاريخى عصر پيامبر( ص) نيز به تفصيل، آن وقايع را ذکر مىنمايد بعنوان مثال ذيل آيه 9 سوره احزاب بعد از تفسير آن، به جنگ خندق پرداخته، وقايع و حوادث آن را به تفصيل بيان مىدارد.
روش عمومى مفسر به اين ترتيب است که پس از ذکر نام سوره و مکى يا مدنى بودن آن، آيات را مطرح کرده، با نقل روايات تفسير مىنمايد، و با« فان قلت، قلت» مباحث را پى مىگيرد. مفسر براى عدم تکرار منابعى که مطالب گوناگون از آنها نقل نموده، علامت اختصارى وضع کرده و در مقدمه خود متذکر آنها شده است. از جمله علامتها« خ» نشانه صحيح بخارى،« م» نشانه صحيح مسلم،« ق» نشانه اتفاق علما بر آن.
مفسر اشاره دارد که من در عوض حذف اسانيد احاديث به شرح غريب حديث و آنچه مربوط به آن است پرداختهام تا فايده بيشترى را براى مخاطب به ارمغان آورد.
آثار مفسر:
لباب التأويل فى معانى التنزيل( تفسير خازن) مهمترين اثر اوست.
شرح عمدة الاحکام و مقبول المنقول در ده جلد از آثار او هستند که کتاب اخير را از مسانيد شافعى و احمد، صحاح سته، موطأ مالک و سنن دار قطنى فراهم آورده است. در سيره نبوى نيز جمعآورى مفصلى داشته است .
نسیم سحر دات آی آر
تعجیل در ظهور آقا امام زمان عج صلوات
